SYMBOLIKA MSZY ŚWIĘTEJ
Msza święta jest centralnym punktem życia liturgicznego Kościoła i Wspólnoty Chrystusa Zmartwychwstałego Galilea. Jej symbolika jest ważna dla rozumienia i świadomego przeżywania każdej Eucharystii dlatego zapraszamy wszystkich braci i siostry do przypomnienia sobie tych znaczeń.
Oto symbole, które towarzyszą nam podczas Mszy świętej i ich znaczenie:
Chleb i wino – są jednym z najbardziej rozpoznawalnych symboli Mszy świętej. Chleb jest symbolem pokarmu i pracy człowieka, wino jest symbolem radości i przemiany. Stają się one Ciałem i Krwią Chrystusa podczas konsekracji. Chleb, często w postaci Hostii, symbolizuje Ciało Chrystusa, a wino Jego Krew. Symbolika ta przenosi nas do Ostatniej Wieczerzy, kiedy Jezus ustanowił Eucharystię, mówiąc: „Bierzcie i jedzcie, to jest Ciało moje” oraz „Pijcie z niego wszyscy, bo to jest Krew moja”.
Krzyż – obecny w każdej Mszy świętej. Krzyż przypomina o ofierze Chrystusa i Jego Zmartwychwstaniu, jest centralnym elementem wiary chrześcijańskiej. Na początku i końcu Mszy św., kapłan oraz wierni czynią znak krzyża, co jest wyrazem błogosławieństwa i przypomnieniem o zbawieniu. Krzyż w liturgii jest nie tylko symbolem cierpienia, ale przede wszystkim nadziei i zwycięstwa nad śmiercią. Jest najprostszym przykładem modlitwy trynitarnej.
Świeca– światło świecy symbolizuje Chrystusa, który jest światłością świata. W trakcie Mszy św., zwłaszcza podczas Wigilii Paschalnej, świeca paschalna (paschał) jest zapalana, co symbolizuje zmartwychwstanie Jezusa i nowy początek dla wiernych. Światło świecy przypomina także o obecności Boga wśród ludzi i oświetla drogę wiernym w ich duchowej wędrówce.
Paschał – wielka świeca symbolizująca Zmartwychwstałego Chrystusa, który oświeca życie każdego człowieka i całą wspólnotę Kościoła a także jest przypomnieniem o wezwaniu do ewangelizacji.
Szaty liturgiczne – kolor biały symbolizuje radość i czystość i jest noszony podczas uroczystości takich jak Boże Narodzenie i Wielkanoc. Kolor fioletowy jest używany w okresach pokuty, takich jak Adwent i Wielki Post, przypominając wiernym o potrzebie refleksji i nawrócenia, czerwone symbolizują męczeństwo (np. święto św. Szczepana), zielone – okres zwykły, różowe – przypomnienie o radości (połowa Adwentu).
Woda i kadzidło – odgrywają ważną rolę symboliczno-rytualną. Woda używana do obmycia rąk przez kapłana symbolizuje czystość i przygotowanie do ofiary. Kadzidło, którego aromat unosi się ku niebu, symbolizuje modlitwy wiernych wznoszące się do Boga, a także jest wyrazem czci i uwielbienia wobec Boskiej obecności.
Ołtarz – Pierwszym aspektem symboliki ołtarza jest jego rola jako stołu ofiarnego. W kontekście Eucharystii, ołtarz jest miejscem, gdzie Chrystus ofiarowuje siebie za zbawienie ludzkości. W praktyce liturgicznej, kapłan stojący przy ołtarzu przyjmuje rolę Chrystusa jako Arcykapłana, który składa ofiarę doskonałą. Ołtarz jest stołem ofiary i uczty, miejscem spotkania nieba z ziemią oraz symbolem trwałości wiary.
Kielich – nawiązuje do rzeczywistości ostatniej wieczerzy. Jest symbolem ofiary z samego siebie dla innych. Picie z jednego kielicha podkreśla wspólnotowy charakter zbawienia.
Ambona – stół Słowa. Stanowi punkt centralny dla komunikacji między Bogiem a zgromadzeniem wiernych. Ambona jest symbolem góry, z której Jezus nauczał swoich uczniów, łodzi lub krzyża.
Dzwonki – zapraszają do duchowego przebudzenia, przypominają o obecności Boga. Pełniąc rolę duchowego przewodnika nakierowują uwagę na szczególnie ważne momenty Eucharystii np. cud przeistoczenia. Pogłębiają duchowe doświadczenia wiernych.1Cisza – pozwala na głębsze zjednoczenie wiernych z tajemnicą obecności Chrystusa. Staje się momentem zatrzymania i skupienia, w którym każdy uczestnik może indywidualnie przeżywać obecność Boga.
Znaczenie postaw i gestów podczas Eucharystii
Unoszenie chleba, wina i hostii do góry – Unoszenie chleba i wina jest gestem, który odzwierciedla ofiarowanie tych darów Bogu. Tradycyjnie, chleb symbolizuje ciało Chrystusa, a wino jego krew, zgodnie z przekazem Ostatniej Wieczerzy. Unoszenie hostii, będącej uosobieniem ciała Chrystusa, jest centralnym punktem Mszy świętej. To nie tylko przypomnienie o Ostatniej Wieczerzy, ale również zaproszenie dla wiernych do uczestnictwa w życiu Chrystusa.
Przełamanie Hostii – jako łamanie chleba, nawiązuje do Ostatniej Wieczerzy a także do jest to przypomnienie ofiary, jaką Jezus poniósł na krzyżu, oraz wezwanie do naśladowania Jego miłości i poświęcenia w naszym codziennym życiu
Dodania części Hostii do kielicha z winem – przypomina o jedności Ciała i Krwi Chrystusa, a także o jedności Kościoła i wspólnocie wiernych.
Postawa stojąca – symbolizuje przede wszystkim szacunek i cześć wobec obecności Chrystusa. Manifestuje wspólnotę wiary i jedność Kościoła. Postawa ta symbolizuje gotowość, czujność, jest znakiem nieustającej modlitwy, a także uczestnictwa w niebiańskiej liturgii gdzie wszyscy zbawieni stoją w obecności Boga.
Postawa siedząca – symbolizuje przede wszystkim gotowość do słuchania i przyjmowania nauki, równą godność wszystkich wiernych. Ta postawa umożliwia skupienie i sprzyja wewnętrznej medytacji.
Postawa klęcząca – jest wyrazem pokory i oddania. postawa modlitwy i adoracji.
Postawa z rękoma wzniesionymi do góry – wyraz otwartości, oddania i uwielbienia.
Znak pokoju (uścisk dłoni, skinienie głową, przytulenie, braterski pocałunek) – jest to wyraz wspólnoty i jedności, przygotowuje wiernych do przyjęcia Komunii Świętej, podkreślając, że bliskość z Bogiem wymaga również bliskości i zgody z bliźnimi.
Znak uderzenia się w piersi – jest symbolem pokuty i uznania własnej grzeszności.
Procesje – symbol drogi, historii życia, naśladowania Jezusa, bycia posłanym. W czasie Eucharystii mamy kilka momentów kiedy lud wiernych jest w drodze i są to:
1. Procesja na wejście – to ukazanie Kościoła będącego stale w drodze, podążającego za Chrystusem, przypomina wiernym o ich powołaniu do świętości, naśladowaniu Zbawiciela oraz jedności we wspólnocie Kościoła.
2. Procesja z Ewangeliarzem – Ewangeliarz niesiony w procesji jest obrazem Jezusa Chrystusa jako Słowa Wcielonego, które przychodzi do swojego ludu. Ten akt podkreśla wagę Słowa Bożego, które jest żywe i skuteczne, zdolne do przemiany serc i umysłów wiernych.
3. Procesja z darami – rozpoczyna się od przyniesienia do ołtarza chleba i wina, które zostaną przemienione w Ciało i Krew Chrystusa. Chleb i wino są tu nie tylko materialnymi darami, ale także symbolami życia ludzkiego, pracy, a także duchowych ofiar, jakie każdy z wiernych składa Bogu. W ten sposób wierni wyrażają swoją gotowość do współudziału w ofierze Chrystusa, ofiarowując to, co sami posiadają i kim są.
4. Procesja do komunii świętej – jest duchową podróżą, która symbolizuje nasze dążenie do zjednoczenia z Chrystusem. Procesja jest również znakiem jedności Kościoła. Wierni, stojąc w kolejce do przyjęcia komunii, tworzą wspólnotę, w której nie ma podziałów ani różnic.
5. Procesja na wyjście – jest nie tylko praktycznym zakończeniem liturgii, ale przede wszystkim symbolem naszej misji w świecie. Przypomina nam o obowiązku niesienia Chrystusa innym, dzielenia się radością i nadzieją płynącą z wiary. To moment, który skłania do refleksji i działania, zachęcając do wcielania w życie wartości, które zostały nam przekazane podczas Mszy Świętej. W ten sposób, procesja ta, choć krótka i często niedoceniana, staje się ważnym elementem duchowej wędrówki każdego wiernego.
Każdy z tych symboli ma swoje korzenie w tradycji Kościoła i jest nośnikiem głębokiego znaczenia teologicznego. Uczestnicząc w mszy świętej, wierni są zaproszeni do głębszego zrozumienia tych symboli i ich roli w duchowym życiu chrześcijanina. Symbole te nie tylko wzbogacają liturgię, ale również pomagają w budowaniu osobistej relacji z Bogiem, prowadząc wiernych ku głębszemu przeżyciu wiary.
Również poszczególne elementy Eucharystii mają znaczenie odsyłające nas do historii zbawienia i Bożego planu w naszym życiu.
Elementy składające się na Mszę świętą to:
A. Obrzędy wstępne
1. Wejście
a) pieśń na wejście – przygotowują wiernych do uczestnictwa w Eucharystii, ale również pogłębiają ich zrozumienie i doświadczenie
b) procesja na wejście – j.w.
2. Znak krzyża i pozdrowienie wiernych – j.w.
3. Akt pokuty – przypomina o potrzebie ciągłego nawracania się i pojednania z Bogiem oraz bliźnimi. W kontekście wspólnoty jest to akt jednoczący wszystkich wiernych w dążeniu do świętości.
4. Kyrie eleison – Panie, zmiłuj się nad nami – modlitwa prośby o charakterze pokutnym.
5. Hymn Chwała na wysokości Bogu/ Gloria – jest wyrazem uwielbienia i wdzięczności, podkreśla majestat Boga i Jego zbawczą obecność w świecie.
B. Liturgia Słowa – powtarzając za Mszałem Rzymskim : „kościół duchowo karmi się przy 2 stołach: przy stole słowa(…) się uczy”
1. Pierwsze czytanie – zwykle pochodzi ze Starego Testamentu i pomaga zrozumieć historię zbawienia.
2. Psalm responsoryjny – pełni rolę odpowiedzi na usłyszane Słowo Boże prowadząc do jego głębszego zrozumienia.
3. Drugie czytanie – zwykle pochodzi z Listów Apostolskich ukazując życie pierwszego kościoła i wyzwania z którymi się spotykał. Pomaga nam wierzyć w czasach współczesnych i wzrastać w miłości.
4. Ewangelia – ukazuje naukę i życie Jezusa.
5. Homilia – wyjaśnia usłyszane słowo i przekłada na język współczesny, pomaga wcielać słowa Ewangelii w codzienne życie.
6. Wyznanie wiary /Credo – jest publicznym wyznaniem wiary jako odpowiedź na usłyszane Słowo i wyraz jego przyjęcia, jest potwierdzeniem tego w co wierzymy i kim jesteśmy w Chrystusie.
7. Modlitwa powszechna /modlitwa wiernych – zachęca do refleksji nad wspólnotowymi i osobistymi potrzebami oraz przypomina o odpowiedzialności za świat i ludzi wokół nas.
Ogólne wprowadzenie do Mszału rzymskiego (editio typicaaltera) numer 8, edycja typicatetria numer 28)
3C. Liturgia Eucharystyczna – eucharystycznym bardziej się uświęca” „ kościół duchowo karmi się przy 2 stołach (…) przy stole
1. Przygotowanie darów – chleb i wino są darami, które wierni przynoszą z własnych zasobów, co symbolizuje oddanie Bogu wszystkiego, co się posiada.
2. Prefacja – oznacza zapowiedź tego co się wydarzy, podkreśla misterium (tajemnicę) Chrystusa, Jego życia, śmierci i zmartwychwstania.
3. Święty, Święty, Święty / Sanctus – ten śpiew łączy niebo z ziemią, gdyż wierni dołączają do chóru aniołów w oddawaniu czci. W tym momencie razem modli się Kościół pielgrzymujący (czyli my) i Kościół chwalebny (w niebie).
4. Epiklezja – przywołanie Ducha Świętego. Kapłan prosi Ducha Świętego o przemienienie chleba i wina w Ciało i Krew Chrystusa. To działanie ma podkreśla ten fakt, że rzeczywista obecność Chrystusa dokonuje się poprzez działanie Ducha Świętego
5. Konsekracja i przesistoczenie – to ten moment, w którym ludzkie symbole przenikają się z boską tajemnicą. Kapłan wypowiada słowa ustanowienia Eucharystii przemieniając chleb i wino w Ciało i Krew Chrystusa. W tym momencie obecność Jezusa pośród nas staje się nie symboliczna a realistyczna.
6. Anamnezja – uroczyste ogłoszenie tajemnicy wiary.
7. Doksologia końcowa – to potrójne powołanie się na Jezusa i oddanie czci i chwały Trójcy Świętej zakończone uroczystym Amen.
D. Obrzędy zakończenia
1. Ojcze nasz– to modlitwa, której nauczył nas Pan Jezus podczas której mówimy głosem Chrystusa a Ojciec rozpoznaje w nas Swojego Syna Jednorodzonego. Jest ona zaproszeniem do miłowania się, do braterstwa i pojednania. Przygotowuje nasze serca do komunii.
2. Obrzęd pokoju – znaku pokoju oznacza, że dążymy do pokoju z Bogiem i ze sobą nawzajem naśladując Chrystusa który przyniósł pokój światu. Ten gest przypomina o miłości bliźniego i gotowości do przebaczenia i pojednania zanim przystąpimy do komunii świętej.
3. Łamanie chleba – przełamanie Hostii eucharystycznej wyraża śmierć Jezusa na krzyżu a także jedność kościoła i powszechność zbawienia.
4. Śpiew Baranku Boży/ Agnus Dei – jest modlitwą skierowaną bezpośrednio do Jezusa z prośbą o miłosierdzie i pokój. Podkreśla duchowe, bezpośrednie przygotowanie do Komunii świętej.
5. Komunia święta – to moment spotkania z Jezusem który oddał za mnie życie i zmartwychwstał we mnie.
a) przyjęcie Pana Jezusa do ust lub na rękę jest gestem pokory i wdzięczności oraz znakiem intymność w relacji z Panem Bogiem. Postawa klęcząca wyraża szacunek, pokorę i głębokie uniżenie a postawa stojąca wyraża szacunek i gotowość do niesienia Jezusa światu.
b) modlitwa po Komunii – to czas na dziękczynienia i uwielbienia Chrystusa w najpiękniejszym potkaniu człowieka Z Bogiem w wymiarze indywidualnym i wspólnotowym.
6. Błogosławieństwo i rozesłanie – jest wezwaniem do aktywnego życia według nauki Chrystusa i budowania lepszego świata poprzez miłość i solidarność. Wychodzącym wiernym towarzyszy pieśń na wyjście w tym duchu.
2J.w.
